Gegevens: Hits: 6

Het boek Numeri van Jonathan Sacks, door ds. Leo Ijkel te Apeldoorn

De rubriek ‘correctie(s)’ in het dagblad Trouw is doorgaans weinig opzienbarend. Maar op donderdag 9 juni kon ik een brede glimlach van verrassing niet onderdrukken. Ik las: “4 sterren. Het boek Numeri van Jonathan Sacks kreeg abusievelijk drie sterren in de papieren krant van 8 juni. De recensent heeft het boek echter met vier sterren beoordeeld.” En terecht, dacht ik. Ere wie ere toekomt. Ik besloot om ook nog eens te kijken naar de recensies van eerdere delen van het vijfdelige werk van Sacks over de Tora. En ik constateerde dat die delen telkens met vijf sterren waren beoordeeld. En omdat het onderhavige deel over Numeri beslist niet minder is heb ik als kopje boven deze aankondiging en korte bespreking dan ook gezet: Vijf sterren. En geen halve ster minder.

nathan Sacks numeri Jonathan Sacks

Jonathan Sacks, emeritus opperrabbijn van Groot-Brittannië, overleed in november 2020 aan de gevolgen van kanker. Hij is 72 jaar geworden. Sacks was een buitengewoon mens. Belezen. Wijs. Gezaghebbend. Hij heeft heel veel gepubliceerd. En gelukkig werd een groot aantal van zijn boeken ook in het Nederlands vertaald. Tussen 2009 en 2019 schreef Sacks een commentaar op de vijf boeken van de Tora. We mogen het gerust een standaardwerk noemen. Het draagt de titel Covenant & Conversation. A Weekly Reading of the Jewish Bible (Verbond en Dialoog. Joodse lezing van de Tora). Uitgeverij Skandalon heeft de taak op zich genomen om de Nederlandse vertaling van deze serie uit te geven (www.skandalon.nl). Na de delen over Genesis (Boek van het begin), Exodus (Boek van de bevrijding) en Leviticus (Boek van het heilige) verscheen onlangs ook het deel over Numeri (Boek van de woestijnjaren).

Zoals wellicht bekend wordt in de synagoge in de loop van één jaar heel de Tora gelezen. Die is daartoe in vierenvijftig afdelingen (parasjot) verdeeld. Dat zijn telkens hele lappen tekst. Die worden door Sacks dan ook niet woord voor woord besproken. Uit elke afdeling heeft Sacks vier of vijf gedeelten gelicht, en daar schreef hij in de vorm van essays een commentaar bij. Het lezen van deze essays is een feest, kan ik u verzekeren. Nee, het zijn geen romans. Je moet het rustig lezen en tot je door laten dringen. Soms denk je misschien: ik begrijp het niet helemaal. Gewoon volhouden, de woorden proeven.

Wat is dan wel het bijzondere van deze commentaren? En met name van dit boek over de woestijnjaren? Ik denk vooral het feit dat Sacks bruggen weet te slaan tussen oeroude en soms moeilijk te begrijpen teksten en onze eigen tijd. Zoals hij zelf ergens opmerkt (blz. 67): de betekenis van zulke teksten kan niet voor eens en voor altijd worden vastgesteld. Betekenis moet in elk tijdperk opnieuw worden vastgesteld. En dat kan hij! Om te beginnen legt hij alle heel gevarieerde gegevens in dit boek (verhalen, wetten, lijsten met namen, reisbeschrijvingen, verslagen van opstanden enzovoorts) met elkaar uit als beeld van een periode die het volk moest doormaken om te leren een echt vrij volk te zijn. Zoiets vraagt tijd. Bevrijd worden uit Egypte is één ding, maar daarmee is Egypte nog niet uit je denken verdwenen.

Een voorbeeld van de manier waarop hij moeilijke bijbelgedeelten becommentarieert is het verhaal van Pinechas de ijveraar uit Numeri 25. Het verhaal speelt na de vergeefse pogingen van Bileam om het volk te vervloeken. Dan bedenkt Bileam een andere methode. De Moabitische vrouwen moeten de Israëlitische mannen verleiden en tot afgoderij brengen. Een zekere Zimri heeft dan openlijk gemeenschap met zo’n vrouw, en Pinechas steekt beiden neer. Dat wordt blijkbaar door de Eeuwige gewaardeerd. Maar is dat ook zo? Het antwoord is niet eenvoudigweg ja. Sacks laat zien dat Pinechas weliswaar in dit ene geval iets deed wat vanwege de dreigende crisis door de vingers werd gezien, maar normaal gesproken had hij nooit zoiets mogen doen. Hij had iets gedaan waartoe normaliter alleen God het recht had. Zoals ik dat hier, zeer verkort, vertel zal het vast en zeker niet meteen overtuigen. Maar lees dat essay in alle rust zelf, proevend en luisterend. En je weet weer dat het nog altijd gehoorde verwijt dat veel verhalen in de Tora zo primitief en wreed zouden zijn nergens op slaat.

Boeiend en leerzaam is ook het commentaar op de opstand van Korach. Sacks laat zien hoe leiderschap dienend wil zijn. Daar kunnen mensen die vandaag de dag in onze samenleving leiding moeten geven nog wat van leren. Het zal wel niet voor niets zijn dat Chris van Dam, oud-kamerlid voor het CDA, gezegd moet hebben dat deze boeken van Sacks inzicht en perspectief bieden voor elke politicus.

Conclusie. De Tora is nog altijd actueel en uiterst relevant. Wanneer we de verworvenheden van onze vrije westerse samenleving koesteren zullen we daar iets voor moeten doen. Vanzelf zal het niet gaan. De weg naar echte vrijheid vergt tijd. Of zoals Sacks het zelf verwoordt (blz. 35 en 36): “Vrijheid wordt slechts bereikt door langdurige oefening in de verantwoordelijkheden en beperkingen die vrijheid vergt (……). Vrijheid is vandaag de dag net zo uitdagend als in de dagen van Mozes. Numeri blijft een van haar klassieke teksten.”

De vertaling is een indrukwekkend stuk werk is. Ook dat draagt ertoe bij dat het lezen van dit boek een feest is.

Over: Jonathan Sacks, Numeri. Boek van de woestijnjaren. 400 blz. Skandalon € 34,99

Gegevens: Hits: 6

Geloven met een Hebreeuws ijkpunt

Leven met Israël en een Joodse Jezus

Studiedag zaterdag 8 oktober

We zijn erg blij dat we auteur en emeritus predikant Bart Gijsbertsen bereid hebben gevonden om zaterdag 8 oktober in twee lezingen bij dit belangwekkende onderwerp stil te staan: hoe gaat de Bijbel klinken wanneer we ons oor te luisteren leggen bij de synagoge? Hoe gaat dat de prediking van het evangelie verrijken, en ja, ook spannender maken? Geloven met een Hebreeuws ijkpunt, kan zoiets? En hoe werkt dat dan? Bart Gijsbertsen laat op indrukwekkende wijze zien dat dit kan. Volgens hem wordt het evangelie alleen maar rijker wanneer we de moeite gaan nemen om te luisteren ook naar de Joodse stem. Over de bijzondere schatten die dat oplevert schreven we ook al in onze vorige nieuwsbrief.

Bart Gijsbertsen (1951) is emeritus predikant met een indrukwekkende staat van dienst in tal van commissies rondom de verhouding tussen kerk en Israël binnen de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). Jarenlang heeft hij zich ingezet voor een manier van Bijbel lezen die het vervangingsdenken werkelijk achter zich weet te laten. Dat dit rijpe vruchten heeft opgeleverd, daarvan getuigen de drie bijzondere boeken die hij sinds 2015 schreef. Gijsbertsen weet daarin synagoge en kerk, Thora en evangelie op bijzondere en vruchtbare wijze met elkaar in gesprek te brengen. Het is verrassend hoeveel rijker de Schrift dan gaat klinken. Uitdagend en verfrissend ook hoe hij je met zijn behandeling van een op zich bekend Bijbelgedeelte zo maar op een heel nieuw spoor weet te brengen. Meer informatie over Bart Gijsbertsen is te vinden op www.bartgijsbertsen.nl

De Bijbel is een door en door Joods boek en Jezus is een Jood. Zowel de Bijbel als Jezus kunnen niet los gezien worden van Israël. Het waren Joden die de Bijbel schreven en Jezus maakte deel uit van ditzelfde Joodse volk. Voor de Joodse dimensie van ons geloof is eeuwenlang bedroevend weinig aandacht geweest, tot schade van de kerk zelf. Gelukkig is dit langzaam maar zeker aan het veranderen in onze tijd. Dat is grote winst. Maar wat een inhaalslag moet er op dit gebied nog gemaakt worden! Aan die inhaalslag hopen we met deze studiedag een steentje bij te dragen.

Zaterdag 8 oktober kunnen we niet alleen luisteren naar Bart Gijsbertsen maar gaan we ook met hem in gesprek. Er zal ruim gelegenheid zijn hem vragen te stellen. Ook zal een viertal predikanten / theologen op hem reageren en met hem in gesprek gaan. We hebben Dr. H.A. (Henk) Bakker (VU Amsterdam en Baptisten Seminarium) , ds. C.J. (Jacco) Overeem (Hervormde Gemeente Woerden) , Oscar Lohuis (Goed Nieuws Bediening) en Dr. M.C. (Michael) Mulder (Theologische Universiteit Apeldoorn) bereid gevonden aan deze studiedag mee te werken. Al met al belooft het een boeiende studiedag te worden.

Het volledige programma van de studiedag kunt u inzien op onze website.

De studiedag zal worden gehouden in de Poortkerk in Veenendaal, Poortjesgoed 1.
Datum: zaterdag 8 oktober
Aanvang 10.00 uur, ontvangst met koffie vanaf 9.30 uur
De studiedag is om 16. 00 uur afgelopen
Kosten voor deelname: 35 euro, lunch, koffie en thee inbegrepen. Voor studenten en mensen met een uitkering op bijstandsniveau geldt het gereduceerd tarief van 25 euro. Deelname aan de studiedag is definitief wanneer we uw betaling ontvangen hebben.

Voor meer informatie over de studiedag kunt u mailen naar Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken. of bellen naar 0172 475811

Opgave voor deelname kan nu op onze website. Iedere vijfde aanmelding voor deelname ontvangt op de studiedag een gratis exemplaar van Bart Gijsbertsens boek ‘Een heidense uitdaging – Leven met de God van Israël’.

We zien ernaar uit u 8 oktober in de Poortkerk te ontmoeten.

Jeroen Bol
voorzitter Jules Isaac Stichting

Gegevens: Hits: 5

NIEUWE THORAROL UIT JERUZALEM KOMT AAN IN ZEELAND: ‘DIT IS NOG NOOIT GEBEURD’

MIDDELBURG – De Joodse Gemeente Zeeland heeft zondag 19 juni 2022 een nieuwe Thorarol in gebruik genomen. Een unieke gebeurtenis, want sinds de oprichting van de Joodse gemeente in 1705 is dat nog nooit gebeurd. De rol – die in Jeruzalem met de hand is geschreven op perkament – werd zondag afgemaakt en naar de synagoge in Middelburg gebracht.

,,De schrijver van de rol, die noemen we de sofeer, is een jaar bezig geweest met het schrijven van de rol”, vertelde Luuc Smit, de chazan (voorganger) van de synagoge in Middelburg. ,,Hij schrijft met speciale inkt en met een veer. Er mag niks fout gaan, want als er een klein dingetje aan een Hebreeuwse letter fout is, dan kan het een hele andere betekenis krijgen. En dan is de rol niet meer goed.”

Het is traditie om de laatste zinnen van de thorarol af te schrijven voordat de rol in gebruik genomen wordt. Smit was een van de mannen die daarbij mocht helpen: ,,We hebben net om de beurt de sofeer de opdracht gegeven om namens ons een letter te schrijven. Dat is een hele eer, want voor diegene is het net alsof je zelf een thorarol hebt geschreven. Nou, dat is wat hè!”

Nadat de inkt was opgedroogd, werd de rol al dansend naar de synagoge gebracht. Toeschouwers wachtten de stoet op in de Herenstraat, om samen de synagoge in te gaan, al filmend en fotograferend. Daar werden zij opgewacht door een koor uit Amsterdam, dat voor de gelegenheid was overgekomen naar Zeeland om te zingen tijdens de dienst.

BIJZONDERE DAG

,,Het is echt een bijzondere dag vandaag”, benadrukte Smit. ,,Omdat er nog nooit door deze gemeente een Thorarol is laten schrijven. Ik denk dat iedereen die weet wat een Thora is, hoe belangrijk die is voor de Joodse gemeenschap, dat het onze basis is van leven, begrijpt hoe belangrijk deze dag is. Dat we nu, zoveel tijd na de verwoesting van de synagoge, een nieuwe rol hebben kunnen laten schrijven, dat is ongekend.”

De synagoge in Middelburg is – op die in Amsterdam na – de oudste van Nederland. In 1705 werd de synagoge ingewijd, maar in de Tweede Wereldoorlog werd het gebouw verwoest. In de jaren negentig werd het in ere hersteld en opnieuw ingewijd. In de jaren daarna ontstond een levendige Joodse gemeenschap. Momenteel worden er wekelijks diensten gehouden.

Gegevens: Hits: 5

Opnieuw vernieling bij Joods monument Hardenberg

Het monument voor slachtoffers van het Joods werkkamp Molengoot is opnieuw vernield.

Het gaat om het informatiebord bij een nazaat van de Anne Frankboom die bij het monument staat. Er zitten diepe deuken en krassen in het metaal. “Het is nog net niet doorgesneden, alsof iemand met heel veel kracht het bord met een mes te lijf is gegaan,” zegt Jannie Wiegman, voorzitter van de Stichting Joods Werkkamp Molengoot, tegen het NIW.

“En het is extra opvallend omdat de deuken niet in de tekst zijn aangebracht, maar bij de foto van Anne Frank,” zegt Wiegman. Zij denkt dan ook niet dat het om ‘gewoon’ vandalisme gaat, maar om een antisemitische daad. Ze heeft namens de stichting aangifte gedaan bij de politie.

De boom en het bord werden vorig jaar oktober door de gemeente Hardenberg geplaatst, vlak voor de herdenkingsceremonie bij het monument. Een week na die herdenking werden er ook al grote vernielingen aangericht. De gelegde bloemen werden vertrapt en de herdenkingskransen werden met standaard en al omgegooid. Ook toen sprak Wiegman over antisemitisme.

Toch wil de politie nog geen verband leggen tussen deze en de gebeurtenis van een jaar geleden. Volgens hen is dat nog te voorbarig. Wel is er een buurtonderzoek gestart en is de politie op zoek naar camerabeelden.

Voor Wiegman is het in ieder geval geen toeval. “Dit gebeurt niet bij andere monumenten in Hardenberg. De sokkel van dit monument is duidelijk een Davidster en iedereen weet waar die voor staat. Dit is pure haat.”

Volgens de voorzitter heeft de gemeente als oplossing geopperd om een bord te plaatsen met ‘verboden toegang voor onbevoegden’, iets wat zij absoluut niet ziet zitten. “Dat is de omgekeerde wereld. Het monument moet toegankelijk blijven. Wat als Joden bij het monument willen herdenken en dan afschrikken door zo’n bord. Dat wil ik echt niet.”

Wanneer en hoe het bord gerepareerd zal worden is Wiegman nog onduidelijk. “De boom en het informatiebord zijn geplaatst door de gemeente, zij zijn daar in principe dus ook verantwoordelijk voor,” legt ze uit. “Ik hoop dat ze dat snel doen en we gaan er zeker over in gesprek. Wij hebben als stichting zelf het geld er niet voor, we zijn afhankelijk van giften.”

Pagina 1 van 3